Analiza Inicjatywy Mobilności Pracy
Delegowanie pracowników z natury rzeczy ma charakter tymczasowy. W ramach nowelizacji Dyrektywy z 1996 r. skrócono maksymalny okres delegowania do 12 miesięcy z możliwością przedłużenia do 18 miesięcy. Po upływie tego okresu pracownik delegowany będzie objęty prawie wszystkimi uregulowaniami państwa przyjmującego. Według unijnego ustawodawcy taki przepis jest „uzasadniony względami porządku publicznego”. Jednakże, wyżej wspomniany okres znajduje zastosowanie nie tylko do każdego pracownika delegowanego z osobna, lecz także łącznie do wszystkich pracowników delegowanych wykonujących tę samą pracę w tym samym miejscu. W ten sposób pracownik delegowany, który dopiero od kilku tygodni wykonuje usługę za granicą, może zostać całkowicie objęty przepisami prawnymi państwa przyjmującego. W naszej analizie staramy się odpowiedzieć na pytanie, czy taki przepis może być faktycznie uzasadniony względami interesu publicznego na gruncie prawa europejskiego oraz linii orzeczniczej TSUE.
Granice swobody świadczenia usług
Swobodę świadczenia usług w państwie innym niż to, w którym usługodawca ma swoją siedzibę, gwarantują zarówno Traktaty, jak i Dyrektywa o świadczeniu usług. Państwa członkowskie mogą nałożyć na usługodawców obowiązki dotyczące świadczenia usług pod warunkiem, że są one uzasadnione względami porządku (interesu) publicznego, jak również nałożyć obowiązki dotyczące podstawowych warunków zatrudnienia, pod warunkiem, że nie naruszają one zakazu dyskryminacji oraz zasad konieczności i proporcjonalności.
Prawo właściwe dla pracowników delegowanych i wysłanych
Prawo właściwe dla umów o pracę w przypadku pracowników delegowanych określone jest w Rozporządzeniu Rzym I. Chroni ono pracowników delegowanych lub wysłanych za granicę przed utratą ochrony socjalnej zapewnianej przez prawo państwa wysyłającego. Przykładem jest zakaz przeniesienia zwykłego miejsca w którym pracownik zazwyczaj świadczy pracę (‘habitually carries out his work’) do innego państwa członkowskiego,
gdy praca ta w innym państwie członkowskim ma jedynie tymczasowy charakter . Rozporządzenie Rzym I nie podaje żadnego konkretnego okresu, po upływie którego usługa traci taki charakter. Określa ono pojęcie „tymczasowości” poprzez element wolicjonalny, mianowicie przez zamiar powrotu do państwa pochodzenia po zakończeniu świadczenia usługi. Swobodę wyboru prawa właściwego można ograniczyć tylko względami interesu publicznego.
Tymczasowy charakter delegowania pracowników w ramach swobody świadczenia usług
Według linii orzeczniczej TSUE, pojęcie „tymczasowości” świadczenia usług w rozumieniu traktatu obejmuje też usługi świadczone przez dłuższy okres. Takie usługi nie powinny jednak być świadczone w stały sposób lub bez przewidywalnego terminu zakończenia.
Okres delegowania zawsze był ograniczony, gdyż z założenia odpowiada on okresowi, który jest niezbędny do świadczenia danej usługi za granicą. Zdaniem Komisji Europejskiej, w przypadku dłuższego okresu delegowania wytwarza się pewna „więź” pomiędzy pracownikiem delegowanym a rynkiem pracy państwa przyjmującego. Jej powstanie uzasadnia, z uwagi na względy interesu publicznego, objęcie pracownika delegowanego ustawodawstwem państwa przyjmującego. Polityczny kompromis osiągnięty ramach prac nad nowelizacją Dyrektywy z 1996 r., skrócił maksymalny okres delegowania z 24 do 12 miesięcy (z możliwością przedłużenia do 18 miesięcy).
Taka decyzja de facto zmienia prawo właściwe dla stosunku pracy w przypadku pracownika delegowanego, i to bez uwzględnienia prawa wskazanego przez strony w umowie jako właściwe. Nie uwzględnia ona również istnienia czy braku w/w więzi z lokalnym rynkiem pracy, omijając pojęcie „tymczasowości” zawarte w Traktatach. Taka zmiana może mieć jedynie protekcjonistyczny cel.
Delegowania następujące po sobie
Wyżej wspomniane ograniczenie stosuje się nie tylko do każdego pracownika z osobna,
ale również do łącznego okresu następujących po sobie delegowań pracowników wykonujących tę samą pracę w tym samym miejscu. Oznacza to, że świadczenie danej usługi w danym miejscu nie będzie mogło trwać dłużej niż 12 miesięcy. W takim przypadku, pracownik delegowany, nawet jeśli pracował w tym miejscu tylko przez kilka dni, będzie potraktowany tak, jakby został oddelegowany na dużo dłuższy okres. Pomimo braku trwałej więzi między takim pracownikiem delegowanym a rynkiem pracy państwa przyjmującego, będzie on objęty przepisami tego państwa.
W poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, czy taki przepis jest uzasadniony względami porządku publicznego czy nie, należy wspomnieć, że według linii orzeczniczej TSUE takiej zmiany należy uniknąć. Narusza ona bowiem zasadę jasności prawa oraz wynikającą z Rozporządzenia Rzym I zasadę ochronę pracowników. Rozciąga się on, rzecz jasna, na pracowników delegowanych, których praca za granicą z natury rzeczy ma charakter tymczasowy i chroni przed zerwaniem więzi z ich krajem pochodzenia.
Cel objęcia przepisami państwa przyjmującego pracowników, którzy zostali oddelegowani na krótki okres w celu wykonywania tej samej pracy w tym samym miejscu, do którego wcześniej zostali oddelegowani inni pracownicy, ma tylko i wyłącznie charakter protekcjonistyczny. Uwzględnia on bowiem jedynie sam okres wykonywania usługi, a nie sytuację pracowników delegowanych. Według linii orzeczniczej TSUE taki cel nie jest uzasadniony względami interesu publicznego. Nie może zatem doprowadzić do ograniczenia swobody świadczenia usług w ramach jednolitego rynku.
Naszym zdaniem
Celem nowych regulacji wydaje się zniechęcenie zagranicznych podmiotów gospodarczych do wykonywania usług w innym państwie członkowskim, mimo iż taką możliwość zapewnia Traktat. Implementacja przepisów znowelizowanej Dyrektywy o delegowaniu pracowników do porządków prawnych państw członkowskich spowoduje, że nowe przepisy będą naruszać przepisy ochronne z Rozporządzenia Rzym I oraz orzecznictwo TSUE dotyczące swobody świadczenia usług.
O Inicjatywie Mobilności Pracy
Inicjatywa Mobilności Pracy to największy w Europie think tank zajmujący się tematyką delegowania pracowników. Łączymy środowiska przedsiębiorców, naukowców, prawników i urzędników, tworząc jedyne w Polsce i największe w Europie eksperckie forum wiedzy o delegowaniu pracowników. Podejmujemy działania w celu poprawy obowiązującego prawa i jego prawidłowej interpretacji oraz powstrzymania przypadków dyskryminacji polskich pracodawców i delegowanych przez nich pracowników. Naszym Członkom zapewniamy dostęp do bieżących informacji i wiedzy eksperckiej. więcej >>>
